De tijd dat ik mijn stappenteller kon misleiden door wat heen en weer te zwaaien met m’n armen, is voorbij. De jongste generatie smartwatches en fitnesstrackers kan waardevol zijn als medisch hulpmiddel, bijvoorbeeld om hartritmestoornissen in een vroeg stadium te ontdekken.
En zoals dat vaak gaat met technologie, ontvouwen zich ook onverwachte mogelijkheden. Een pandemie in de kiem smoren, bijvoorbeeld. In een recent meta-onderzoek dat verschenen is in PNAS Nexus, leggen de onderzoekers een resem bestaande studies over de gevoeligheid van smartwatchsensoren naast de noden voor vroegere detectie van infecties. Conclusie: door hartslag, hartslagvariabiliteit, slaappatroon, bewegingsactiviteit en huidtemperatuur te integreren in AI-modellen, zouden smartwatches mensen kunnen verwittigen dat ze een virale besmetting hebben, ook als ze (nog) geen symptomen vertonen. Het betekent dat mensen vroeger maatregelen kunnen nemen om het virus niet verder te verspreiden, bijvoorbeeld door thuis te blijven – dat veronderstelt dan wel dat mensen gaan luisteren naar smartwatchadvies.
Wat zou de impact zijn op de beruchte R-waarde, het reproductiegetal dat de verspreiding van een virus uitdrukt? Die zou voor vrijwel alle covid-varianten onder de kritische drempel van 1 kunnen blijven. Het betekent dat de samenleving niet op slot moet bij een uitbraak. De resultaten hielden ook stand voor gewone seizoensgriep. Zelfs zonder pandemie scheelt dat een slok op de borrel voor het gezondheidsbudget. Wie de kosten-batenanalyse maakt, kan zich afvragen: zou de overheid niet beter gratis smartwatches uitdelen bij een pandemie?
In theorie klopt dat natuurlijk. In de praktijk zie ik obstakels. Maar eerst een disclaimer voor wie steigert bij de gedachte aan een Orwelliaans gadget dat allerlei persoonlijke parameters kan controleren: de overheid hoeft helemaal geen toegang te hebben tot zulke gegevens om pandemieën in te dammen. Een algoritme kan louter lokaal toegang krijgen tot smartwatchdata in je eigen datakluis, en (enkel) jou een melding geven dat je beter thuisblijft.
Wat is nodig om dat te organiseren? Smartwatchbedrijven moeten je eerst en vooral toegang geven tot jouw data. In Europa zijn ze daar juridisch toe verplicht. Maar: het formaat waarin ze data aanbieden is niet altijd praktisch. Bovendien worden aanvragen al eens geweigerd omdat een export niet voldoet aan de normen voor cybersecurity en gevoelige bedrijfsgegevens zou kunnen ontsluieren. Met Athumi (het Vlaams Datanutsbedrijf) heeft Vlaanderen de vlucht vooruit genomen en een veilige data-infrastructuur opgezet waardoor dat laatste tegenargument de facto weggevallen is.
Volgende stap? Iets doén met die data. Ik zie weinig mensen op eigen houtje in de oceaan aan ruwe data duiken. Wel liggen hier mogelijkheden voor innovatieve (en hopelijk ook Vlaamse) AI-bedrijven die algoritmes ontwikkelen om smartwatchdata te vertalen naar waardevolle inzichten. In het geval van een pandemie: algoritmes die vroeger waarschuwen bij een (mogelijke) besmetting. Dus: kunnen smartwatches pandemieën stoppen? Misschien wel, maar we zullen er aanvullend ook beloftevolle start-ups en nieuwe businessmodellen voor nodig hebben.
Deze column verscheen eerder in De Tijd.
Peter Peumans behaalde een doctoraat als elektrisch ingenieur aan Princeton University, en een bachelor- en masterdiploma aan de Katholieke Universiteit Leuven. Voor hij bij imec in dienst trad, was Peter Peumans professor Electrical Engineering aan de Stanford University. Hij ontving een NSF CAREER award en een Belgian-American Educational Foundation honorary fellowship. Hij is momenteel verantwoordelijk voor imec's strategie in gezondheid.
Gepubliceerd op:
2 juni 2025
