Scivil: Vlaams kenniscentrum voor citizen science
De wetenschappelijke geletterdheid én de wetenschap zelf vooruit stuwen. Dat is het dubbele doel van citizen science. In Vlaanderen wordt het gepromoot en ondersteund door Scivil.
De missie van imecs RVO-Society is het grote publiek warm maken voor wetenschap. En omdat daarin een bijzondere rol is weggelegd voor citizen science, hield het in 2019 Scivil boven de doopvont.
Maar wat ís citizen science eigenlijk?
Citizen science: burgers doen aan wetenschap
Bij citizen science werken burgers en wetenschappers samen aan onderzoeksprojecten. Burgers dragen bijvoorbeeld bij door data te verzamelen of die te analyseren. Als gratis werkkrachten dus? Dat is zeker níét de bedoeling. Citizen science veronderstelt altijd een evenwicht tussen wetenschappers en burgers. Die laatsten moeten tijdens het onderzoek iets bijleren, feedback krijgen en erkend worden voor hun bijdragen.
In sommige vormen van citizen science heeft de rol van burgers veel meer om het lijf dan alleen uitvoerende taken. Dan gaat het om echte cocreatieprojecten waarbij burgers mee de onderzoeksvragen bepalen, oplossingen implementeren en resultaten communiceren. Of om bottom-up citizen science, waarbij ze zelf het initiatief nemen voor wetenschappelijk onderzoek. Al blijft de begeleiding van professionele wetenschappers een aanrader.
Scivil: trefpunt voor de citizen-sciencecommunity
Hoe zorgen we ervoor dat burgers en wetenschappers in Vlaanderen de vruchten plukken van citizen science? Scivil doet in de eerste plaats aan bewustwording: door middel van evenementen en rondreizende expo’s maakt het burgerwetenschap bekend bij het brede publiek.
Daarnaast vervult Scivil zijn rol als netwerkorganisatie. Het brengt wetenschappers uit verschillende disciplines in contact met elkaar én met burgerbewegingen en individuen. En Scivil reikt natuurlijk ook de hand naar allerhande beleidsmakers.
Ten slotte biedt Scivil ondersteuning aan initiatiefnemers van citizen-scienceprojecten. Het deelt alle informatie en expertise rond citizen science op zijn website en geeft advies en workshops aan burgers, wetenschappers en overheden.
Voorbeelden van citizen science
Er is bijna geen tak van de wetenschap te bedenken die geen baat kan hebben bij de betrokkenheid van burgers. Hieronder vind je drie heel uiteenlopende voorbeelden:
AstroSounds
Deelnemers trainen hun gehoor en leren verschillende sterren herkennen aan het geluid dat ze maken. Dat helpt sterrenkundigen om de inwendige structuur van sterren te ontrafelen.
Curieuzeneuzen in de tuin
Burgerwetenschappers planten een sensor in hun tuin die de temperatuur en het vochtgehalte meet. Zo helpen ze om de hittestress en droogte van de Vlaamse bodem in kaart te brengen.
Stiemerlab
Burgers en lokale organisaties gaan aan de slag met met sensoren en waterstalen om de waterkwaliteit en biodiversiteit van de Genkse Stiemerbeek te meten. Op die manier komen onderzoekers te weten wat de invloed is van de stad en haar rioleringsstelsel.
Benieuwd naar meer? Op de website van Scivil vind je nog heel wat andere voorbeelden. Daar kun je ook terecht voor al je vragen of als je zin hebt om zelf een citizen-scienceproject op te starten.
