Komt een sensor bij de psychiater

Een digitale spiegel

Vaak zeggen collega’s en familieleden: “Ik had het zien aankomen.” Maar voor de persoon zelf komt het als een donderslag bij heldere hemel. Zou technologie ons beter kunnen helpen om een spiegel voor te houden? Om inzicht te krijgen in onze mentale toestand? En veel belangrijker: kan technologie bedrijfsartsen, psychologen en psychiaters ondersteunen bij het stellen van vragen aan een patiënt om zo het gesprek op gang te brengen en sneller tot de oorzaak van het probleem te komen?  

Een mentaal dagboek

Aanhoudende stress is een belangrijke oorzaak van burn-outs. Maar als je aan iemand vraagt te vertellen wanneer hij of zij vorige week stress had en of hij of zij denkt of zijn algemeen stressniveau hoger of lager is dan vorige maand, is de kans groot dat die persoon heel lang moet nadenken en niet met zekerheid zal kunnen antwoorden. 

Anders dan bij pijn, waarvan men zich het toenemen of afnemen nog enigszins kan herinneren, is het zeer moeilijk om je mentale toestand te onthouden; en om te weten of die beter of slechter is dan de vorige keer dat je bij de dokter kwam. Maar stel dat er technologie zou bestaan die (zo autonoom mogelijk) je stressniveau opmeet. En dat de dokter tijdens het gesprek je ‘mentale dagboek’ kan raadplegen en daarop kan inspelen: “Weet je nog of er maandagmiddag iets speciaals gebeurd is?” of “Ik zie hier dat je altijd op zondagnamiddag meer stress krijgt, waarom is dat?” enz. Op basis van dergelijke vragen, kunnen dokter en patiënt sneller de context kaderen en tot de oorzaak van het probleem komen. Daarnaast kan dergelijke technologie ook helpen om te bepalen of een bepaalde therapie helpt of niet.

Apps en wearables

Er is vandaag al technologie op de markt die kijkt naar iemands mentale toestand en stressniveau. Zo is er bv. de app Mappiness, Deze wordt voorlopig nog gepromoot als onderzoeksinstrument, maar geïnteresseerden kunnen het al gebruiken om meer inzicht te krijgen in wat hen (on)gelukkig maakt. Zo kan de app bv. ontdekken dat je je steeds minder goed voelt als je minder dan 7 uur slaapt, als je meer dan 2u op je telefoon bezig bent; dat je je gelukkiger voelt als je veel sociaal contact gehad hebt; als je die bepaalde hobby of job hebt uitgevoerd etc. Het klinkt allemaal logisch, maar dit soort van ‘digitale spiegel’ kan mensen eindelijk de klik doen maken dat iets goed of slecht voor hen is (terwijl ze dat onbewust al weten). Nadeel van deze app is dat het grotendeels gebaseerd is op het invullen van vragen, hetgeen je typisch geen lange periode volhoudt. Ook de wearable – een polshorloge – van bijvoorbeeld BioRICS is zeker een stap in de goede richting. Hier wordt op basis van hartslag het stressniveau van een persoon bepaald. Het wordt ingezet in bedrijven om het stressniveau bij werknemers te meten, en bij sporters om hun prestaties te verbeteren. 

Stress is complex

Spijtig genoeg is de ideale oplossing voor het meten van onze mentale toestand, en voor het maken van een mentaal dashboard als hulp voor de psychiater, nog niet op de markt. Dat komt omdat stress een heel complex iets is, en de uiting ervan via meetbare parameters (transpiratie, ademhaling, hartritme, temperatuur, …) verschilt van persoon tot persoon. Bovendien is stress een normaal onderdeel van ons dagelijks leven, en leidt stress ook niet per definitie tot een burn-out … 

Context is alles

Toch geloof ik dat wij – ingenieurs – in nauwe samenwerking met biomedici en psychiaters, binnen enkele jaren een nieuw soort instrument op de markt kunnen brengen. Een wearable (iets zoals de fitnesstrackers van vandaag) die tal van relevante parameters meet (hartslag, hartslagvariabiliteit, huidgeleiding, temperatuur, ademhalingsritme, ...) en die voldoende intelligentie heeft om een persoon na verloop van tijd te leren kennen (en dus weet hoe stress zich bij die specifieke persoon uit). De metingen van deze wearable zullen dan gebruikt worden in combinatie met een app die informatie verzamelt over de context van een persoon: is deze persoon op het werk, onderweg, in de file, thuis, in de sportclub; welke afspraken staan er in de digitale agenda; is er veel lawaai of is het stil enz. En door al deze gegevens te combineren, kan een soort van dashboard opgesteld worden waarin de psychiater of dokter trends kan herkennen en dat als leidraad kan gebruiken voor een ‘goed gesprek’.

Meer weten?

• Lees dit artikel in imec magazine over het imec.iChange program
• Lees dit persbericht, over de grootste stress-studie ooit, uitgevoerd, door imec-onderzoekers
• Deze tekst schreef Chris Van Hoof voor de Artsenkrant waarin hij elke maand zijn mening geeft over een bepaald probleem en hoe technologie kan helpen. Andere columns uit de Artsenkrant: http://www.artsenkrant.com/opinie-analyse/