Welke rol speelt de arts in een wereld vol healthtech?

De doorbraken in medische technologieën volgen elkaar in sneltempo op. Een recent voorbeeld is de toepassing van hyperspectrale camera’s in operatiemicroscopen: die fungeren als superogen voor een chirurg en staan toe om nog nauwkeuriger te werken. Tegelijk is er de razendsnelle ontwikkeling van AI, die heel wat taken in het dokterskabinet sneller en beter zal kunnen uitvoeren. Moet u als arts vrezen voor uw job? Dat denk ik niet.

Superogen en robotarmen in de operatiekamer

Een van de belangrijkste uitdagingen in de operatiekamer is een beter, preciezer zicht. Hoe nauwkeuriger je kan werken, hoe minder impact op gezond weefsel en hoe eenvoudiger het postoperatief herstel voor de patiënt. Sinds de toepassing van microscopen als verlengstuk van het menselijk oog, is de nauwkeurigheid in de chirurgie gradueel blijven toenemen. Met de integratie van hyperspectrale camera’s in microscopen, maken we plots een sprong voorwaarts. Een hyperspectrale camera overtreft ons menselijk oog, dat het licht opsplitst in rood, groen en blauw (RGB), en verdeelt het hele elektromagnetisch spectrum (dus ook het voor mensen onzichtbare gebied) in veel meer banden. Die banden worden elk apart gedetecteerd en verwerkt. Doordat elk materiaal anders reageert op licht, heeft elk materiaal z’n eigen unieke ‘spectrale’ vingerafdruk. Zo kunnen hyperspectrale camera’s bijvoorbeeld chirurgen in staat stellen om een onderscheid te maken tussen gezonde en kankercellen via het zuurstofgehalte, en kunnen ze ook helpen om hersenactiviteit in kaart te brengen, wondgenezing te monitoren of traag groeiende tumoren te detecteren.

Hyperspectrale chirurgie past in een evolutie die eigenlijk nog maar net op snelheid begint te komen: van risicovolle, zware operaties naar hoogtechnologische ingrepen, waarin de arts steeds meer assistentie krijgt. Robotarmen, sensoren, en datatechnologie tillen het niveau van de zorg naar een hoger niveau en maken topzorg beschikbaar voor een veel grotere groep patiënten, zonder enorme meerkost voor de maatschappij. De voordelen voor arts, patiënt en samenleving zijn groot: healthtech wacht onmiskenbaar een mooie toekomst, niet alleen in het operatiekwartier, maar ook in het dokterskabinet.

Een AI-assistent in elk dokterskabinet

De hele healthtech-evolutie is niet los te zien van de razendsnelle ontwikkelingen in artificiële intelligentie. Net als elders op de arbeidsmarkt kan AI ingezet worden om standaardtaken sneller en beter uit te voeren: denk maar aan het vele papierwerk dat komt kijken bij het bijhouden van patiëntendossiers. En ook om anomalieën op te sporen is AI een onovertroffen assistent. Vandaag al bewijst het z’n waarde bij de analyse van radiografische beelden. Door elk beeld te begeleiden met een AI-rapport, kan een radioloog de best mogelijke informatie krijgen om z’n eigen oordeel te vellen. Het verkleint de kans dat iets over het hoofd gezien wordt. Uiteraard behoudt de arts zelf altijd de controle en het laatste woord.

Mijn toekomstvisie is dat AI elke arts zal helpen om nog beter geïnformeerde beslissingen te nemen. AI krijgt hier de rol van een collega die alle wetenschappelijke literatuur kent en op de hoogte is van de meest recente ontwikkelingen, maar ook gemakkelijk het dossier van de patiënt en gezondheidsdata uit bijvoorbeeld zijn fitbit of boodschappenlijst kan doornemen om verbanden te vinden. Artificiële intelligentie zou zo bijvoorbeeld in staat kunnen zijn om in een vroeg stadium op te merken dat een patiënt een verhoogd risico heeft op diabetes type 2, op basis van diens historiek van bloedwaarden en fysieke activiteit.

En de dokter dan?

Technologie zal u als arts versterken. Zo krijgt u, als arts, en vooral als huisarts, meer tijd om uw patiënten te begeleiden en actief te helpen om een lang gezond leven te leiden en hen persoonlijk op te volgen, met veel mensenkennis en empathie. Het zijn tijdsintensieve taken waar u als arts vandaag te weinig toe komt, vaak tot frustratie.

Als AI en technologie een deel van uw computerwerk overnemen, kunnen we als samenleving de grote stap zetten van curatieve naar preventieve gezondheidszorg. Preventieve zorg die efficiënter is, meer levenskwaliteit biedt en de zware belasting op ons gezondheidssysteem drastisch verlicht.

Technologie neigt al eens voor te lopen op het maatschappelijke debat. Met de fenomenale snelheid waarmee AI zich ontwikkelt, is het zaak om eerder vandaag dan morgen na te denken over de taakverdeling tussen arts en technologie in de toekomst. Hoe kunnen ze elkaar maximaal versterken ten bate van de volksgezondheid? We moeten ons daarbij bezinnen over het ethisch, gezondheidskundig en economisch best mogelijke pad.     

Dit artikel verscheen eerder in de Artsenkrant