Een experiment: wat zou je doen om snel deze figuur zowel links-rechts, als boven-onder symmetrisch te maken?
Misschien kies je ervoor om in de 3 overige kwadranten telkens vier groene vierkantjes bij te kleuren. Sneller is het om de 4 groene vakjes in de linkerbovenhoek weg te gommen. In een recente Nature-paper staat beschreven hoe mensen zogeheten ‘substractieve veranderingen’ systematisch over het hoofd zien. Verschillende experimenten toonden aan dat de meeste deelnemers hun eerste instinct volgden en blokjes toevoegden, zonder de optie om blokjes te wissen zelfs maar te overwegen. Mensen die werden afgeleid door een tweede taak, hadden nog meer kans hadden om het additieve antwoord te geven.
Ook in de echte wereld zien we een algemene tendens richting méér. Werkt een bepaald softwaresysteem niet vlot en zijn mensen die het moeten gebruiken uitgeput of overweldigd? Dan worden er dikwijls dingen aan het systeem toegevoegd, waardoor het contraproductief genoeg nog ingewikkelder en uitputtender wordt. Om de werkcultuur te verbeteren, overweegt een manager nieuwe trainingsmodules, incentives of – stel je voor - extra overlegmeetings. Een prangend maatschappelijk probleem? Politici komen met een hele rits nieuwe wetgevingen of regelingen, wat zich onmiddellijk vertaalt in extra vakjes en categorieën op de belastingbrief. Additieve ideeën komen nu eenmaal sneller en gemakkelijker in ons op dan vereenvoudigingen.
Kan dat anders? Zeker. Ik heb nog leren fietsen op een gewone fiets. Om te vermijden dat ik om zou vallen, werden er zijwieltjes bijgeplaatst. Mijn zoontje heeft meteen een loopfiets. Geen remmen of pedalen: bij een loopfiets wordt het evenwichtsgevoel van de peuter echt geoefend. Resultaat? Hij zal sneller leren fietsen met dank aan z’n ‘simpele’ fiets. De handleiding van een IKEA-meubel bevat precies genoeg informatie, en de set heeft niet één schroefje te veel.
Het aantal voorbeelden in de technologiewereld is ook legio. Steve Jobs bracht een revolutie teweeg door het fysieke toetsenbord van de iPhone te verwijderen. En zelf droeg hij steeds dezelfde outfit: een zwarte trui met rolkraag en blauwe jeans. Geen keuzestress ‘s morgens waardoor hij zich kon concentreren op de belangrijke beslissingen. Ook voor nieuwe Teslarijders is het wennen dat de meeste knoppen weggelaten zijn. Maar: het werkt wonderwel.
Tot slot nog een voorbeeld uit de robotica: robots hadden vroeger vaak tweevingerige grijpers. Maar onze menselijke handen kunnen veel complexere objecten manipuleren, en daarom worden vaak complexe antropomorfe robothanden gebouwd. Een knap staaltje engineering, maar ook fragiel en duur. Intussen is de supersimpele ‘universele robotgrijper’ ontwikkeld, gemaakt door een ballon te vullen met gemalen koffie. Hij kan gemakkelijk om een object heen geduwd worden, en wanneer hij vacuüm getrokken wordt, wordt de ballon hard. Binnen VUB en imec hebben we er trouwens een zelfherstellende versie van ontwikkeld.
Leve de wissers
Ik werd op het concept gewezen door professor Heike Vallery van de Universiteit van Aken. Ze ontwikkelt roboticatoepassingen die mensen helpen revalideren. Maar in plaats van steeds zaken toe te voegen aan robots, analyseert ze hoe ze bestaande systemen tot de essentiële functionaliteiten kan herleiden. Het resultaat: minder complexiteit, vlotter gebruiksonderzoek en lagere kosten over de hele ontwikkelingsketen. Soms eindig je voor een revalidatiehulp trouwens niet bij een peperdure robot met verschillende motoren die in alle richtingen kunnen draaien, maar bij een relatief eenvoudig balletje met sensoren, zoals dat van de imec start-up Creative Therapy. Punt is: het is een balletje dat de doelgroep graag gebruikt.
Toch blijkt het niet zo eenvoudig om versimpelingen in projectvoorstellen te verdedigen. Zaken die zijn bijgevoegd, worden heel zichtbaar. Vereenvoudigingen zijn dat veel minder. Een quizvraagje: wie waren de laatste drie regeringsleden bevoegd voor administratieve vereenvoudiging? Geen gemakkelijke vraag, en dat illustreert meteen hoe hoog het thema op de politieke agenda staat.
Hoe gooien we het roer om? Hoe kan je credit geven aan diegene die iets heeft weggelaten? Hoe geven we de succesvolle wissers een podium? Of nog belangrijker, hoe kan je anderen inspireren om zelf wat te wissen?
Alvast wat ideeën. Maak ‘wissen’ expliciet binnen je organisatie en kwantificeer de geboekte winst. Zorg voor een efficiënte vergadercultuur en wis meetings die je door een e-mail kan vervangen. Probeer eens wat verplichte nummertjes te schrappen uit het takenpakket van de organisatie – vaak zorgen ze niet voor de grootste impact, maar wel voor frustratie en tijdverlies. Durf kiezen voor prioriteiten, die je dan goéd kan uitvoeren.
En zet succesvolle wissers in de spotlights: reik jaarlijks een prijs uit aan het best versimpelde concept of product binnen de sector. Wees tegelijkertijd kritisch bij de zoveelste ‘fantastische toevoeging’ aan een app, concept of stuk wetgeving. Verantwoorden de voordelen van de toevoeging de groeiende complexiteit? Denk na of je alle 57 slides nodig hebt om je boodschap over te brengen. Misschien kan het wel met wat minder en een begeesterde verteller. En maak aan het begin van dit nieuwe jaar in plaats van een “to-do”-lijstje eens een “not-to-do”-lijst. Een lijstje met slechte gewoontes, verantwoordelijkheden voor andere personen of dingen die je afleiden van wat echt belangrijk is. Probeer het maar: wissen werkt wonderwel.
Dit artikel verscheen eerder als opiniebijdrage in De Tijd.
