Herinnert u zich nog de impact van de doorbraak van computers op de industrie? Softwarebedrijven schoten als paddenstoelen uit de grond, hardwarespelers heroriënteerden zich massaal. Zo’n revolutie komt er ook aan in de gezondheidszorg. Wie een goed idee heeft om een nieuw medicijn te ontwikkelen, heeft geen diepe zakken meer nodig.
'Software is eating the world', zei de risicokapitalist Marc Andreessen tien jaar geleden. En inderdaad, de voorbije jaren hebben de Googles, Amazons en Spotify’s van deze wereld die profetie waargemaakt in meerdere sectoren. Vandaag zie ik software de tanden zetten in de geneeskunde en gezondheidszorg, mede gedragen door een nieuw soort therapieën.
MRNA, het actieve ingrediënt van de Covid-19-vaccins van Moderna en BioNTech, is aan een opmars bezig voor meerdere aandoeningen. Anders dan een aspirientje is mRNA een biologische code die cellen instructies geeft. Een soort biologische software dus.
De pandemie bracht het mRNA-onderzoek in een stroomversnelling. De nood aan vaccins gaf misschien het duwtje in de rug dat deze industrie nodig had. In recordtijd werden de vaccins geproduceerd en goedgekeurd. Hun succes smaakt naar meer. Niet alleen voor preventie, maar ook voor therapieën zoals behandelingen van kanker en van ontstekingsziektes of immuuntherapieën. MRNA wordt het nieuwe Zwitsers zakmes van de dokter, het geeft een antwoord op zeldzame ziektes en maakt behandelingen op maat mogelijk.
De crux van de nieuwe behandelingen zijn data. Data van doktersbezoeken, genoomdata, data van geavanceerde beeldvorming maar evengoed data van je Fitbit of van je activiteiten op Strava. De 10.000 stappen die ik dagelijks probeer te zetten, mijn hartritme of mijn slaappatroon vertellen al veel over mijn fysieke conditie. De inzichten uit die gegevens kunnen perfect verzameld worden zonder de data zelf te delen en dus zonder mijn privacy te schenden. Op termijn, en mits mijn toestemming, kunnen al die data samen een vrij accuraat medisch portret van mij schetsen.
In die visie krijgen farmabedrijven een heel andere rol. Waar nu geneesmiddelenontwikkeling centraal staat, zien we in de toekomst software domineren. Op termijn zie ik onze gezondheidszorg naar een ‘pay-for-performance’-systeem evolueren waarbij farmabedrijven vergoed worden naargelang ze u en mij gezond houden of genezen.
Als je ziek bent, zal de dokter nog altijd een diagnose stellen. Maar het voorschrift? Dat wordt een code, een mRNA-code op maat. De mRNA-molecule bestaat uit slechts vier verschillende letters (nucleotiden) die in een unieke volgorde aaneengeregen worden om een probleem te verhelpen. Daarom lijkt het niet vergezocht dat op een dag goedkope mRNA-printers alomtegenwoordig zijn waarmee een arts uw code kan afdrukken.
Daarmee is de kous niet af. Opvolging bij de dokter wordt belangrijker dan ooit. Iedereen is anders en zeker bij zo’n persoonlijke therapie kan je bijsturen tot het gewenste effect bereikt wordt. Die verschuiving van generalistische geneesmiddelen naar gepersonaliseerde therapieën zal vele levens redden.
Deze column verscheen eerder in De Tijd
Peter Peumans behaalde een doctoraat als elektrisch ingenieur aan Princeton University, en een bachelor- en masterdiploma aan de Katholieke Universiteit Leuven. Voor hij bij imec in dienst trad, was Peter Peumans professor Electrical Engineering aan de Stanford University. Hij ontving een NSF CAREER award en een Belgian-American Educational Foundation honorary fellowship. Hij is momenteel verantwoordelijk voor imec's strategie in gezondheid.
Gepubliceerd op:
7 oktober 2022
